Tìm hiểu về lễ hội cầu ngư của ngư dân ở vùng đất Nha Trang

Theo như nhiều nguồn tin tức chia sẻ, lễ hội cầu ngư được bắt nguồn từ thục thờ Ông Hải Nam, chính là một trong số các vị thần biển được người dân vùng Nam Trung Bộ thờ phụng. Theo đó, Ông Nam Hải chính là cách gọi loài cá voi một cách trang nghiêm, người dân xem cá voi là vua biển vì nó có thân hình to lớn, tuy nhiên lại có bản tính hiền lành và luôn cứu giúp dân chài khi gặp tai nạn ở trên biển. Vì vậy, có cá voi nào chết dạt trôi vào bờ biển thì làng chài sẽ có trách nhiệm làm tang lễ vô cùng long trọng nhằm thể hiện được sự biết ơn, đồng thời là cầu nguyện Ông Nam Hải sẽ phù hộ cho làng được bình an và no ấm. Theo thời gian đã hình thành tục lệ tế lễ cho loài cá này, cho đến hiện tại thì lễ hội này có tên gọi là cầu ngư.

Thời điểm bắt đầu tục lệ thờ cá voi, hiện không có bất cứ tài liệu nào ghi chép lại chính xác. Cũng có rất nhiều truyền thuyết đã được người dân truyền miệng về sự kỳ diệu của Ông Nam Hải. Nhưng toàn bộ nhằm thể hiện về tín ngưỡng của con người Khánh Hòa nói riêng và người dân Việt nói chung, tin vào từng giá trị tốt đẹp, biết uống nước nhớ nguồn và luôn tôn trọng các giá trị mang tính văn hóa truyền thống.

Chuyên trang closecombat.org đã thu thập thông tin từ nhiều nguồn uy tín và giúp cho mọi người được biết đến về quy trình tiến hành thực hiện lễ hội cầu ngư ở Nha Trang cụ thể như sau:

Lễ này được bắt đầu vào buổi sáng đầu tiên của lễ hội cầu ngư, thực hiện từ phía các bô lão lớn tuổi ở trong làng. Lễ sẽ bao gồm:

• Thỉnh Sắc: thực hiện ở nhà Tiền hiền, dâng hương lên đến bái tế và thỉnh Ông Hải Nam về với lăng.
• Rước sắc: đám rước rất long trọng với sự tham gia của đông đảo dân làng, đưa Ông Hải Nam về Nhà Tiền hiền về với lăng Ông.
• Lễ Khai sắc: thực hiện ở lăng và chính thức bắt đầu cho lễ hội cầu ngư.

Lễ này được tổ chức vào thời điểm thủy triều lên, thông thường là vào buổi sáng sớm. Nghi thức này với mục đích đó là rước hồn Ông Hải Nam từ biển khởi về Lăng thờ trước khi tiến hành làm lễ Tế Chánh.

Lễ Nghinh Ông kéo dài 2h, với đoàn thuyền ghe ra khơi gồm có 3 chiếc để rước Ông Hải Nam. Không khí vô cùng nhộn nhịp với tiếng trống, chiêng. Khi đoàn thuyền về đến bến sẽ đưa hồn Ông nhập điện, đội Siêu sẽ mua trước điện thờ để mừng Ông đã về với dân làng.

Đây được biết đến là dạng biểu diễn dân gian và mang tính tổng hợp múa – hát – nói,… Đồng thời, cũng là đặc trưng chỉ có ở lễ hội cầu ngư của các tỉnh miền Nam Trung Bộ và Khánh Hòa. Theo đó, mỗi làng trước nghi lễ sẽ lập hò gồm có 15 – 19 nam thanh niên, họ phải ăn chay nằm đất, không quan hệ với phụ nữ để thân tâm thanh tịnh và trong sáng. Phần trình diễn Hò Bá Trạo sẽ được phân chia thành nhiều phần nhỏ, tùy vào từng vùng đất sẽ có phần biểu diễn khác nhau.

Những hình ảnh phổ biến nhất được tái hiện lại đó là các nhân vật ở trên con thuyền đang chèo lái ngoài biển. Hò Bá Trạo ở Nha Trang Khánh Hòa sẽ có 4 lớp, lần lượt sẽ là các cảnh tế lễ – mùa màng bội thụ – cảnh con thuyền vượt sóng ra khơi – cảnh về bến… Từng bài hò có thể sẽ dài đến cả trăm câu, là cả một câu chuyện đậm chất tín ngưỡng và tôn vinh sức lao động và tính đoàn kết.

Là nghi thức tế những nhiên thần/ thiên thần, dùng heo sống nguyên con làm vật bái tế. Đây là lễ diễn ra song song cùng với lễ Nghinh ông, trong thời gian bô lão đi rước hồn Ông Nam Hải thì ở Lăng sẽ tiến hành lễ này.

Lễ Tế Chánh diễn ra sau khi xong Hò Bá Trạo, chính là giờ phút vô cùng thiêng liêng và quan trọng. Thời gian diễn ra vào lúc 10h sáng, kéo dài khoảng 1h. Lễ càng tôn nghiêm long trọng bao nhiêu thì càng thể hiện được sự tôn trọng dành cho Ông Hải Nam, càng được ông bảo trợ và che chở.

• Thứ lễ: phần hát cúng thần không bắt buộc, 2 – 3 năm thực hiện 1 lần. Phần hát này làng sẽ mời những đoàn hát bội về để phục vụ bà con và cũng thể hiện niềm biết ơn và hân hoan dành cho Ông Hải Nam khi kết thúc 1 năm mới với thật nhiều thu hoạch.
• Tôn vương: nghi thức kết thúc và cũng do đoàn hát bội thực hiện. Đây sẽ là các ca khúc tươi đẹp về cuộc sống, gửi gắm những mong muốn của người dân với hy vọng về những điều tốt đẹp ở phía trước. Phần hát có thể sẽ kéo dài cả ngày – đêm, như một bản vĩ cầm ngân nga ở trên bờ biển, gửi gắm vào trong gió đến với đại dương.

Được biết đến là lễ cúng cô hồn biển. Lễ sẽ được tổ chức ở một góc sân lăng. Lễ này chỉ kê chiếc bàn nhỏ quay về hướng Đông để làm bàn thờ. Ở phía trước bàn thờ đặt một chiếc ghe nhỏ làm bằng nan được mô phỏng giống như một chiếc đánh cá lớn. khi lễ cúng hoàn thành, chiếc ghe nhỏ sẽ được đưa ra khơi để hạ thủy nhằm tiến đưa những vong hồn không đến được với lễ hội cầu ngư. Cuối cùng, tất cả sẽ quay lại với Lăng Ông để làm lễ hoàn mãn.

Hy vọng với những tin tức được chia sẻ ở trên mọi người cũng đã biết đến nguồn gốc cũng như quy trình của lễ hội cầu ngư ở vùng đất Nha Trang. Mọi người muốn thêm nhiều kiến thức hữu ích khác thì hãy thường xuyên vào chuyên trang này mỗi ngày để update nhé!